“રાઈટ ટુ ડિસ્કનેક્ટ બિલ ૨૦૨૫” એટલે 'વર્ક-લાઈફ બેલેન્સ’ એટલે ‘કામ અને અંગત જીવન વચ્ચે સંતુલન’

Spread the love

Reading Time: 3 minutes

“રાઈટ ટુ ડિસ્કનેક્ટ બિલ ૨૦૨૫” એટલે ‘વર્ક-લાઈફ બેલેન્સ’ એટલે ‘કામ અને અંગત જીવન વચ્ચે સંતુલન’

“હર્ષદ ઓઝા” દ્રારા, રાઈટ ટુ ડિસ્કનેક્ટ બિલ ૨૦૨૫ વિશેની વિસ્તૃત નોંધ…

📱 રાઈટ ટુ ડિસ્કનેક્ટ બિલ ૨૦૨૫ (Right to Disconnect Bill 2025)

આ બિલ તાજેતરમાં ભારતીય સંસદ (લોકસભા) માં રજૂ કરવામાં આવ્યું છે, જેનો મુખ્ય હેતુ કર્મચારીઓના માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવાનો અને ‘વર્ક-લાઈફ બેલેન્સ’ (કામ અને અંગત જીવન વચ્ચે સંતુલન) જાળવવાનો છે.

૧. બિલ શું છે? (What is the Bill?)

આ બિલ કર્મચારીઓને ઓફિસના સમય પછી, રજાના દિવસોમાં કે વીકએન્ડમાં કામ સંબંધિત કોલ્સ, ઈમેલ કે મેસેજનો જવાબ ન આપવાનો કાયદાકીય અધિકાર આપે છે. સાદી ભાષામાં કહીએ તો, કામ પૂરું થયા પછી તમે “સ્વીચ ઓફ” રહી શકો છો.

૨. કોણે રજૂ કર્યું?

આ બિલ NCP (SP) ના સાંસદ સુપ્રિયા સુલે દ્વારા ડિસેમ્બર ૨૦૨૫ માં ‘પ્રાઈવેટ મેમ્બર બિલ’ તરીકે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું છે.

૩. બિલની મુખ્ય જોગવાઈઓ (Key Provisions):

જવાબ ન આપવાનો અધિકાર: કામના કલાકો પૂરા થયા પછી કર્મચારી બોસ કે ઓફિસના કોલ/મેસેજને ઇગ્નોર (ignore) કરી શકે છે.
સુરક્ષા (Protection): જો કોઈ કર્મચારી ઓફિસ સમય પછી જવાબ ન આપે, તો કંપની તેને સજા કરી શકતી નથી, નોકરીમાંથી કાઢી શકતી નથી કે તેનો પગાર કાપી શકતી નથી.
ઓવરટાઈમ (Overtime): જો કર્મચારી કામના કલાકો પછી પણ કામ કરે છે, તો તેને તે માટે ઓવરટાઈમ મળવો જોઈએ.
ડિજિટલ ડિટોક્સ સેન્ટર: બિલમાં કર્મચારીઓના તણાવ મુક્તિ માટે કાઉન્સેલિંગ અને ડિજિટલ ડિટોક્સ સેન્ટર્સ ઊભા કરવાની પણ વાત છે.
એમ્પ્લોઈ વેલફેર ઓથોરિટી: બિલ હેઠળ એક ઓથોરિટી બનાવવાનો પ્રસ્તાવ છે જે આ નિયમોનું પાલન થાય છે કે નહીં તે જોશે.
દંડ (Penalty): જો કંપની આ નિયમોનું પાલન ન કરે, તો તેમના પર દંડ (કુલ કર્મચારીઓના પગારના ૧% જેટલો) પણ લાગી શકે છે.

૪. આ બિલની જરૂર કેમ પડી?

બર્નઆઉટ (Burnout): સતત ફોન અને લેપટોપ પર રહેવાને કારણે કર્મચારીઓમાં થાક અને તણાવ વધી રહ્યો છે.
‘Always On’ કલ્ચર: વર્ક ફ્રોમ હોમ અને સ્માર્ટફોનને કારણે ઓફિસ અને ઘર વચ્ચેની સીમા ભૂંસાઈ ગઈ છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય: કર્મચારીઓને પૂરતો આરામ મળી રહે તે માટે આ જરૂરી છે.

૫. હાલની સ્થિતિ (Current Status)

આ એક ‘પ્રાઈવેટ મેમ્બર બિલ’ છે, જેનો અર્થ એ છે કે તે સરકાર દ્વારા રજૂ કરાયું નથી. ભારતમાં આવા બિલ કાયદો બનવાની શક્યતા ઓછી હોય છે સિવાય કે સરકાર પોતે તેને ટેકો આપે અથવા નવું સરકારી બિલ લાવે. જોકે, આ બિલે દેશભરમાં એક મહત્વની ચર્ચા શરૂ કરી છે.

૬. વૈશ્વિક સંદર્ભ (Global Context)

ઓસ્ટ્રેલિયા: ત્યાં આ કાયદો લાગુ થઈ ચૂક્યો છે (નાના વ્યવસાયો માટે ૨૦૨૫ માં લાગુ થશે).
ફ્રાન્સ અને યુરોપ: ફ્રાન્સ જેવા દેશોમાં ઘણા વર્ષોથી આ પ્રકારના કાયદા અમલમાં છે.

હું હર્ષદ ઓઝા એક ટેક્ષ અડવોકટે હોવાના નાતે આ આગાઉ પર વિવિધ્ધ માદયમ કે પ્લૅટફૉર્મ દ્રારા સતત રજૂઆત કરું છુ કે ઇન્કમ ટેક્ષ કે જી.એસ.ટી જ્યાં કામ-કાજ ના સમય ની કોઈ મર્યાદા નક્કી નથી જેથી કરી ને મોડી રાત સુધી કે વહેલી સવારે કે પછી રજા ના દિવસો માં પણ કામ નું ભારણ થકવી દે છે, અને વેપારી પણ રવિવાર ના દિવસે પણ અપેક્ષા રાખે જેથી કરીને અમારાં કર્મચારી પણ નારાજ રહે છે, અને હદ તો ત્યારે થાય છે કે જયારે છેલ્લી તારીખો નજીક હોય અને પોર્ટલ વ્યવસ્થિ ચાલતું પણ ન હોય ત્યારે અને હદ તો ત્યારે થાય છે કે જ્યારે રજૂઆત કરવાં માં આવે છે ત્યારે ઓફિસ સમય સિવાય ના કલાકો માં પણ અપલોડ થયેલ કામ ના આંકડા ટાંકી ને પોર્ટલની નિષ્ફળતા ને ઢાંકી દેવામાં આવે છે. તો અમારી પણ આ બાબતે રજૂઆત છે કે સરકારી કામ કાજ સમય પ્રમાણે જ પોર્ટલ ચાલવું જોઈએ ને…?