જી.એસ.ટી. હેઠળ એપ્રિલ મહિનામાં આ કર્યો કરવાનું ચૂકશો નહીં!!

By Bhavya Popat

તા. 16.04.2023

જી.એસ.ટી. હેઠળ એપ્રિલ મહિનો ખૂબ મહત્વનો રહેતો હોય છે. ખાસ કરીને કંપોઝીશન હેઠળ પરવાનગી ધરાવતા કરદાતાઓ માટે તથા આ પરવાનગી રદ કરી 01 એપ્રિલથી નોર્મલ કરદાતા તરીકે ટેક્સ ભરવાની જવાબદારી સ્વીકારવામાં આવી હોય તેવા કરદાતા માટે આ મહિનો વિશેષ મહત્વ ધરાવતો હોય છે. કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા કરદાતાએ તેઓના ત્રિમાસિક ટેક્સના ફોર્મ CMP-08 ઉપરાંત તેઓનું વાર્ષિક રિટર્ન GSTR 4 પણ એપ્રિલમાં ભરવાનું થતું હોય છે. આ ઉપરાંત કોઈ કરદાતા જેઓ અગાઉ કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા હતા અને તેઓ 01 એપ્રિલથી કંપોઝીશનમાંથી નોર્મલ કરદાતા તરીકે ટેક્સ ભરવાનો વિકલ્પ સ્વીકારે છે તેઓ માટે પણ એપ્રિલમાં સ્ટોક ઉપરની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ લેવા ITC 01 ફોર્મ 30 એપ્રિલ સુધી ભરવું ફરજિયાત છે. આ ઉપરાંત ગત વર્ષનું ટર્નઓવર નિયત મર્યાદાથી ઓછું હોય કોઈ કરદાતા જી.એસ.ટી. નોંધણી દાખલો રદ્દ કરાવવા અરજી કરવા માંગતા હોય તો પણ 30 એપ્રિલ સુધીમાં આ અરજી કરવી જરૂરી છે. આ લેખમાં એપ્રિલમાં કરવાના થતાં મહત્વના કર્યો વિષે માહિતી આપવા પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે.

જી.એસ.ટી. નોંધણી દાખલો રદ્દ કરવાની મુદત છે 30 એપ્રિલ 2022:

જ્યારે કોઈ કરદાતા પોતાનું ટર્નઓવર જી.એસ.ટી. હેઠળની મર્યાદાથી ઓછું થાય, અથવાતો તેઓનો ધંધો 31 માર્ચ 2023થી બંધ કરવામાં આવ્યો હોય ત્યારે જી.એસ.ટી. નોંધણી નંબર રદ્દ કરાવવાની અરજી 30 એપ્રિલ 2023 પહેલા કરવાની રહે છે. જી.એસ.ટી. પોર્ટલ ઉપર હાલ જે પદ્ધતિ કાર્યરત છે તે મુજબ 31 માર્ચ 2023 થી નોંધણી દાખલો રદ્દ કરવાનો થતો હોય તેઓએ મોડમાં મોડી 30 એપ્રિલ સુધીમાં નોંધણી દાખલો રદ્દની અરજી કરી આપવાની રહે છે. એ બાબત નોંધવી ખૂબ જરૂરી છે કે મે 2023 કે ત્યાર બાદ નોંધણી રદ કરવાની અરજી કરવામાં આવે તો જી.એસ.ટી. પોર્ટલ 31 માર્ચ 2022 ની તારીખ પસંદ કરવાનો વિકલ્પ કરદાતાને આપશે નહીં.  આમ, જી.એસ.ટી. નંબર રદ કરાવવા માંગતા હોય તેવા કરદાતાએ આ નોંધણી દાખલો રદ્દ કરવાની અરજી 30 એપ્રિલ સુધીમાં કરી આપવી અત્યંત જરૂરી છે. હા, આ અરજી કરતાં પહેલા નોંધણી રદ્દની અરજી કરવા સમયે સ્ટોક ઉપર ભરવાના થતાં ટેક્સ બાબતે જાણકારી મેળવી લેવી જરૂરી છે.

કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા કરદાતાઑ માટેનું વાર્ષિક રિટર્ન:

જી.એસ.ટી. કાયદા હેઠળ કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા કરદાતા માટે દર ત્રણ મહિને CMP 08 દ્વારા ટેક્સ ભરવાનો થતો હોય છે. આ CMP 08 ઉપરાંત વાર્ષિક GSTR 4 ભરવાની જવાબદારી પણ રહેતી હોય છે. આ GSTR 4 માં કરદાતાનું વેચાણ ઉપરાંત ખરીદીની વિગતો પણ દર્શાવવાની રહેતી હોય છે. આ વાર્ષિક રિટર્ન કંપોઝીશન કરદાતાએ 30 એપ્રિલ સુધીમાં ભરવાનું રહેતું હોય છે. જો આ રિટર્ન મોડુ ભરવામાં આવે તો રોજ 50 જેવી લેઇટ ફી લાગુ પડતી હોય છે. આ લેઇટ ફી મહત્તમ “નીલ” રિટર્ન ના સદર્ભમાં મહત્તમ 500/- અને એ સિવાયના GSTR 4 રિટર્ન માં 2000 સુધીની લેઇટ ફી લાગુ પડતી હોય છે. આમ, કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા કરદાતાએ એપ્રિલ માહિનામાં GSTR 4 સમયસર ભરવું જરૂરી છે. આ તકે એ બાબત પણ ધ્યાને રાખવી જરૂરી છે કે હાલ, કોઈ જૂના કંપોઝીશન હેઠળના GSTR 4 બાકી હોય તો એ પણ રાહતકારક લેઇટ ફી ચૂકવી ભરી શકાય છે. 01 જુલાઇ 2017 થી કોઈ પણ GSTR 4 બાકી હોય તો NIL રિટર્નના કિસ્સામાં કોઈ પણ લેઇટ ફી લાગુ પડશે નહીં જ્યારે આ સિવાયના જૂના GSTR 4 રિટર્ન ભરવામાં 500/- જેવી રાહતકારક લેઇટ ફી લાગુ પડશે. જો કે આ રાહતકારક લેઇટ ફી નો લાભ લેવા કરદાતાઓ એ જૂના બાકી રિટર્ન 30.06.2023 સુધીમાં ભરી આપવાના રહેશે.

ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મેળવવા 30 એપ્રિલ સુધીમાં ભરવામાં આવે ITC 01 ફોર્મ

કંપોઝીશનમાંથી બહાર નીકળવાનો વિકલ્પ જ્યારે 01 એપ્રિલ 2023 થી સ્વીકારવામાં આવ્યો હોય ત્યારે 31 માર્ચના રોજ સ્ટોકમાં રહેલ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મેળવવા માટે કરદાતાએ ITC 01 ફોર્મ નિયત તારીખથી 30 દિવસમાં ભરવાનું થતું હોય છે. આ ફોર્મ 30 એપ્રિલ સુધીમાં ભરવામાં ના આવે તો કરદાતાને પોતાના સ્ટોક ઉપરની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મળી શકે નહીં. એક ટેક્સ પ્રોફેશનલ તરીકે ક્યારેક એવું ધ્યાને આવતું હોય છે કે આ જોગવાઈની અજાણતાને કારણે આ ફોર્મ સમયસર ભરવામાં આવતું નથી. આ કારણે ઘણીવાર કરદાતાને મોટુ આર્થિક નુકસાન ભોગવવાનો વારો આવતો હોય છે. આમ, આ ફોર્મ સમયસર 30 એપ્રિલ સુધીમાં ભરવું ખૂબ જરૂરી છે.

નિયમિત ભરવાના થતાં માસિક/ત્રિમાસિક GSTR 1 તથા GSTR 3બી:

કંપોઝીશન સિવાયના કરદાતાઑ માટે એપ્રિલ મહિનામાં પોતાના ત્રિમાસિક અથવા માસિક GSTR 1 ભરવાના રહેતા હોય છે. માસિક ધોરણે ભરવાના થતાં GSTR 1 ભરવાની નિયત તારીખ 11 એપ્રિલ છે જ્યારે ત્રિમાસિક GSTR 1 ભરવાની છેલ્લી તારીખ 13 એપ્રિલ છે. આ ઉપરાંત કંપોઝીશન સિવાયના કરદાતાઓએ ભરવાના થતાં GSTR 3B ની નિયત તારીખ 5 કરોડ સુધીના ટર્નઓવર માટે 22 એપ્રિલ છે જ્યારે 5 કરોડ કે તેથી વધુના ટર્નઓવર માટે 20 એપ્રિલ છે.

સામાન્ય રીતે એવું માનવમાં આવતું હોય છે કે ટેક્સ પ્રોફેશનલ્સ માટે માર્ચ મહિનો સૌથી મુશ્કેલ રહેતો હોય છે. જ્યારે હવે ટેક્સ પ્રોફેશનલ્સ માટે એપ્રિલ, જુલાઇ, ઓક્ટોબર જેવા મહિનાઓ વધુ મુશ્કેલ રહેતા હોય છે. જી.એસ.ટી. હોય કે ઇન્કમ ટેક્સ હાલ ટેક્સ પ્રોફેશનલસે અને કરદાતા બન્નેએ સિસ્ટમ પ્રમાણે ચાલવાનું રહેતું હોય છે. કરદાતા કે ટેક્સ પ્રોફેશનલ્સ સિસ્ટમ ઉપર આપવામાં આવેલ સમયમર્યાદા ચૂકે તો ઘણીવાર ખૂબ મોટું આર્થિક નુકસાન સહન કરવાનો વારો આવતો હોય છે. ટેક્સ પ્રોફેશનલ્સ સાથે કરદાતા પણ આ અંગે પોતાની જવાબદારી સમજે એ ખૂબ જરૂરી છે.

(આ લેખ ગુજરાતના જાણીતા દૈનિક ફૂલછાબમાં તારીખ 17 એપ્રિલ 2023 માં પ્રકાશિત થયેલ છે.)