જી.એસ.ટી. હેઠળ સપ્ટેમ્બર મહિનો છે અતિ મહત્વનો!! વેપારીઓએ આ વિગતો છે જાણવી ખૂબ જરૂરી….

તા. 28.09.2021: જી.એસ.ટી. હેઠળ કંપોઝીશનની પરવાનગી ધરાવતા કરદાતાઑ સિવાયના કરદાતાએ પોતાનું GSTR 3B રિટર્ન પોતાના ટર્નઓવર મુજબ માસિક કે ત્રિમાસિક ભરવાનું રહે છે. આ 3B રિટર્નમાં કરદાતાઓએ પોતાની ખરીદીઓ તથા મેળવેલ સેવાઓ ઉપરની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની થતી હોય છે. જી.એસ.ટી. કાયદાની કલમ 16(4) મુજબ કોઈ નાણાકીય વર્ષની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મેળવવા આ ક્રેડિટ જે તે નાણાકીય વર્ષ પછીના વર્ષના સપ્ટેમ્બર મહિનાના GSTR 3B ભરવાની ડ્યુ ડેઇટ (મુદત) સુધીમાં કલેઇમ કરવાની રહે. ઉદાહરણ તરીકે નાણાકીય વર્ષ 2020-21 ના એપ્રિલ મહિનાની ખરીદી (એપ્રિલ-2020) સામાન્ય રીતે એપ્રિલ 2020 ના માસિક GSTR 3B અથવા એપ્રિલ-જૂન 2020 ના GSTR 3B માં ક્લેઇમ કરવામાં આવતી હોય છે. પરંતુ કોઈ કારણસર આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ આ સમય દરમ્યાન લેવાની રહી ગઈ હોય તો આ ક્રેડિટ સપ્ટેમ્બર 2021 ના GSTR 3B અથવા તો જુલાઇ-સપ્ટેમ્બર 3B ભરવાની મુદત સુધીમાં ક્લેઇમ કરી લેવી અત્યંત જરૂરી છે. જો આ ક્રેડિટ સંપ્ટેમ્બર બાદના GSTR 3B માં અથવા તો સપ્ટેમ્બરના 3B ભરવાની મુદત બાદ લેવામાં આવે તો આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ કરદાતાને જી.એસ.ટી. કાયદાની કલમ 16(4) મુજબ મળી શકે નહીં જે સમજવું કરદાતાઓ માટે ખૂબ જરૂરી છે.  

શું છે GSTR 3B?

સામાન્ય વેપારીઓ/કરદાતાઓ પોતે પોતાનું જી.એસ.ટી. અંગેનું “કંપલાયનસ” ની કામગીરી પોતાના ટેક્સ એડવોકેટ/CA/ટેક્સ કન્સલ્ટન્ટ દ્વારા કરાવતા હોય છે. ક્યારેક વેપારીઓને GSTR 3B શું છે એ ધ્યાને હોતું નથી. GSTR 3B એ જી.એસ.ટી. કાયદા હેઠળનું પત્રક છે જેમાં વેપારીઓએ પોતાની જી.એસ.ટી. અંગેની આઉટપુટ જવાબદારી દર્શાવવાની રહેતી હોય છે. આ ઉપરાંત આ GSTR 3B દ્વારા પોતાની ખરીદી તથા મેળવેલ સેવાઓ ઉપર લાગેલ ટેક્સની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની રહેતી હોય છે.

ક્યાં સુધી લઈ શકાય છે ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ:

જી.એસ.ટી. હેઠળ વેપારીએ પોતાની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ મેળવવા કાયદા હેઠળ નિર્દિષ્ટ મર્યાદામાં ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવી જરૂરી બને છે. જી.એસ.ટી. કાયદાની કલમ 16(4) હેઠળ આ મર્યાદા સૂચવવામાં આવી છે. કોઈ પણ કરદાતાએ જે તે નાણાકીય વર્ષની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ તે નાણાકીય વર્ષ પૂર્ણ થાય તે પછીના વર્ષના સપ્ટેમ્બર મહિનાના GSTR 3B ભરવાની છેલ્લી તારીખ સુધીમાં અથવા તો નાણાકીય વર્ષનું વાર્ષિક રિટર્ન ભરવામાં આવે, બે માંથી જે પહેલું થાય ત્યાં સુધીમાં લઈ શકાય છે. જો આ સમયમર્યાદા દરમ્યાન આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ લેવામાં ના આવે તો આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ કરદાતાને મળી શકે નહીં.   

ઉદાહરણ: કોઈ કરદાતાએ નાણાકીય વર્ષ 2020-21 માં 10000/- (દસ હજાર) ની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ લેવાની છે. તેઓ દ્વારા આ ક્રેડિટ નાણાકીય વર્ષ 2020 21 માં ભરવામાં આવેલ GSTR 3B માં લઈ શક્યા નથી. આવા સંજોગોમાં તેઓ સપ્ટેમ્બર 2021 ના રિટર્નની ડ્યુ ડેઇટ, એટલેકે 20 ઓક્ટોબર 21 સુધીમાં પોતાના GSTR 3B માં આ 10,000/- ની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરી શકે છે. જો આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ સપ્ટેમ્બર 2021 સુધીમાં ક્લેઇમ કરવામાં ના આવે તો આ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ વેપારીને મળી શકે નહીં અને પોતે વેચનારને ટેક્સ ચુકાવ્યો હોવા છતાં ફરી એ ટેક્સ ભરવા જવાબદાર બની જશે.

નાણાકીય વર્ષનું વાર્ષિક રિટર્ન ભરતા પહેલા આ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવી છે જરૂરી:

સામાન્ય રીતે કરદાતા કોઈ નાણાકીય વર્ષ માટેની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ પછીના વર્ષના સપ્ટેમ્બર મહિનાના રિટર્નની ડ્યુ ડેઇટ સુધી ક્લેઇમ કરી શકે છે. પરંતુ જો કરદાતાએ પોતાનું વાર્ષિક રિટર્ન, GSTR 9 સપ્ટેમ્બર મહિનાના 3B રિટર્ન ભર્યા પહેલા ફાઇલ કરી આપેલ છે તો ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની મુદત એ તે વાર્ષિક રિટર્ન ભર્યાની મુદત સુધીમાં જ ક્લેઇમ કરી શકાશે તે બાબત કરદાતાએ ધ્યાને લેવી ખૂબ જરૂરી છે. આમ, કરદાતાએ પોતાની ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ અંગે સંપૂર્ણ ખાત્રી કર્યા બાદ જ પોતાનું વાર્ષિક રિટર્ન ભરવું હિતાવહ છે. સામાન્ય રીતે જી.એસ.ટી. હેઠળ વાર્ષિક રિટર્ન ભરવાની મુદત નાણાકીય વર્ષ પછી 31 ડિસેમ્બર રહેતી હોય છે. આમ, વાર્ષિક રિટર્ન ભરવામાં ઉતાવળ ના કરવામાં આવે તે જરૂરી છે.

GSTR -1 માં સુધારો કરવા માટે પણ સપ્ટેમ્બરનું રિટર્ન છે મહત્વનુ:

કરદાતા દ્વારા પોતાની આઉટવર્ડ સપ્લાય (વેચાણો) દર્શાવતુ ફોર્મ GSTR 1, ટર્નઓવર મુજબ માસિક કે ત્રિમાસિક ભરવાનું રહે છે. આ ફોર્મમાં કરવાના થતાં સુધારા બાબતે પણ સપ્ટેમ્બર મહિનો ખૂબ અગત્યનો રહેતો હોય છે. કોઈ નાણાકીય વર્ષમાં GSTR 1 માં કરવામાં આવેલ ભૂલ બાબતે સુધારો કરવાની છેલ્લી તક આ સપ્ટેમ્બર મહિનાના GSTR 1 માં રહેતી હોય છે. કોઈ વેચાણ B2B હોય અને ભૂલ થી B2C માં દર્શાવવામાં આવ્યું હોય, વેચાણની રકમ ખોટી દર્શવાય ગઈ હોય, વેચાણ ઉપર ક્રેડિટ-ડેબિટ નોટની વિગત ખોટી દર્શાવેલ હોય આ તમામ પ્રકારની ભૂલો સુધારવની તક આ સપ્ટેમ્બર મહિનામાં રહેતી હોય છે. આમ, સપ્ટેમ્બર મહિનાના GSTR 1 ભરવામાં વિશેષ કાળજી લેવી કરદાતા માટે જરૂરી રહેતી હોય છે. જો આ ભૂલો સુધારવની રહી જાય તો કરદાતા તથા તેમના ખરીદનાર ઉપર તેની ગંભીર અસર પડી શકે છે.

જી.એસ.ટી. રિટર્નમાં થયેલ “ક્લેરિકલ” ભૂલ સુધારવા માટે પણ સપ્ટેમ્બર રિટર્ન છે મહત્વનુ:

જી.એસ.ટી. હેઠળ પાછલા નાણાકીય વર્ષના રિટર્ન ભરવામાં કોઈ ટેકનિકલ ભૂલ થયેલ હોય, ક્લેરિકલ ભૂલ થયેલ હોય આ તમામ ભૂલો સુધારવામાં પણ સપ્ટેમ્બરનું રિટર્ન મહત્વનું ગણાય છે. નાણાકીય વર્ષ 2020-21 ના GSTR 3B તથા GSTR 1 રિટર્ન ભરવામાં થયેલ ભૂલો સુધારવા સપ્ટેમ્બર 2021 નું રિટર્ન ડ્યુ ડેઇટ સુધીમાં ભરવામાં આવે તે જરૂરી છે.

નાણાકીય વર્ષ 2020-21 માટે ઈન્પુટ ટેકસ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની મુદત તથા GSTR 1 માં સુધારો કરવા અંગેની મુદતમાં સરકાર દ્વારા વધારો કરવામાં આવે છે જરૂરી:

ઉપર જણાવ્યુ છે તેમ ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની મુદત તથા વેચાણોની વિગતોમાં સુધારો કરવાની મુદત સપ્ટેમ્બર મહિનાના રિટર્ન સાથે પૂરી થતી હોય છે. સામાન્ય સંજોગોમાં કરદાતા પોતાનું ઇન્કમ ટેક્સ ઓડિટ સપ્ટેમ્બર સુધીમાં કરાવતા હોય છે. આ ઓડિટ દરમ્યાન કોઈ તફાવત મળી આવે તો સપ્ટેમ્બર મહિનાના GSTR 1 તથા 3B, કે જે ઓક્ટોબરમાં ભરવાપાત્ર થાય તેમાં કરી આપતા હોય છે. ઇન્કમ ટેક્સ વેબસાઇટની મુશ્કેલીઓના કારણે તથા કોરોના મહામારીને ધ્યાને રાખી ઇન્કમ ટેક્સ ઓડિટ માટેની મુદતમાં સેન્ટરલ બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટ ટેક્સ (CBDT) દ્વારા વધારો કરવામાં આવ્યો હોય, ઈન્પુટ ટેક્સ ક્રેડિટ ક્લેઇમ કરવાની મુદતમાં તથા GSTR 1 માં સુધારા વધારા કરવા માર્ચ 2022 સુધી વધારી આપવામાં આવે તે જરૂરી છે. આ સાથે જી.એસ.ટી. વાર્ષિક રિટર્ન ભરવાની મુદતમાં વધારો થાય તે ઇચ્છનીય છે.

જી.એસ.ટી. હેઠળ સંપ્ટેમ્બરનું માસિક કે ત્રિમાસિક GSTR 1 તથા GSTR 3B રિટર્ન ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે. આ રિટર્ન ભરવામાં વધુમાં વધુ સાવધાની રાખવી કરદાતા માટે જરૂરી છે. પાછલા નાણાકીય વર્ષના તમામ ફેરફાર આ રિટર્નમાં કરી આપવામાં આવે તો કરદાતાઓને આકારણીમાં સરળતા રહેતી હોય છે. કરદાતાઓ આ અંગેની ગંભીરતા સમજે તે ખાસ જરૂરી છે.        

(આ લેખ ગુજરાતી દૈનિક ફૂલછાબની વ્યાપાર ભૂમિ પૂર્તિમાં તા. 27.09.2021 ના રોજ પ્રકાશિત થયેલ છે)